فیزیوتراپی سکته مغزی چیست؟ پیشگیری، علائم و درمان

بیماران سکته مغزی

سکته مغزی نوعی اختلال نورولوژیک ناگهانی است که به علت عروق کانونی قابل انتساب است که به دنبال آن خون‌رسانی به ناحیه‌ای که دچار سکته مغزی شده‌است مختل می‌شود. بعد از سکته مغزی معمولا فرد دچار برخی ناتوانی ها می شود که تنها روش درمانی آن فیزیوتراپی سکته مغزی است.

سکته مغزی یا Stroke

یک روز صبح از خواب بیدار شدم، رفتم تا یک لیوان آب بخورم، احساس می کردم صورتم سنگین شده است، کمی آب خوردم اما بلافاصله به سرفه افتادم.

گویا نمی توانستم چیزی بخورم. به بیمارستان رفتم و به من گفتند که شما سکته کرده اید.

اینها بخشی از گزارشات یک بیمار مبتلا به سکته مغزی است. به زبان بسیار ساده سکته مغزی یعنی نرسیدن خون به مغز، حال این عدم خونرسانی می تواند به دلیل انقطاع بخشی از عروق مغزی باشد یا به دلیل پارگی و خونریزی برخی از عروق مغز. هر کدام از این موارد می تواند منجربه ایجاد اختلال در خونرسانی به مغز شود.

از آنجایی که این عدم خونرسانی ناگهانی رخ خواهد داد، بنابراین، علائم هم خود را به صورت ناگهانی نشان خواهند داد.

یعنی بیمار به صورت ناگهانی نمی تواند راه برود یا نمی تواند حرف بزند. اینکه هر بیمار چه علائمی را نشان دهد، بستگی به ناحیه ی درگیر شده دارد. نکته ی مهم دیگر این است که این علائم تا بعد از 24 ساعت همچنان وجود داشته باشند.

علائم قبل ازسکته مغزی

دانستن علائم هشدار دهنده ای که بتواند نمایانگر بروز سکته در لحظات بعد باشد بسیار مهم است.

زمانی که شما با این علائم آشنا باشید، می توانید به محض اینکه هر کدام را در خود یا اطرافیان مشاهده کردید، سریع خود را به نزدیکترین مرکز درمانی رسانده و از ایجاد بسیاری از ناتوانی های بعد سکته مغزی جلوگیری کنید.

مهم ترین علائم سکته مغزی

آزمون سکته مغزی به شناسایی علایم و نشانه های این بیماری کمک می کند. این آزمون شامل جزئیات زیر است:

– چهره: از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف از صورت او بی حس است؟

– بازوها: از فرد بخواهید دست هایش را بالا ببرد. آیا فقط یک دست را بالا آورده است؟

– حرف زدن: از فرد بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در به یاد آوردن و بیان کلمات دچار مشکل می شود؟

علائمی که در زیر ذکر شده را به دقت بخوانید و به خاطر بسپارید.

1- بی حسی یک طرفه صورت
2- اختلال ناگهانی صحبت کردن (لکنت زبان )
3- احساس سرگیجه ناگهانی
4- اختلال ناگهانی بینایی
5- سردرد ناگهانی و بسیار شدید

فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی

بعد از سکته مغزی معمولا فرد دچار برخی ناتوانی ها می شود که تنها روش درمانی آن فیزیوتراپی است.

در قدم اول فیزیوتراپیست مشکلات حسی و حرکتی بیمار را ارزیابی کرده و میزان آسیب فرد را در هر حیطه تعیین می کند.

سپس بر اساس نتایج حاصل از ارزیابی از تکنیک های مختلف فیزیوتراپی مثل الکتروتراپی، منیپولیشن، ماساژ، درای نیدلینگ استفاده می کند.

هدف اصلی فیزیوتراپیست بعد از سکته مغزی برای استفاده از اندام های هردو سمت بدن و بازیابی قدرت و حرکتهای بدن به اندازه ممکن است تا بتواند فعالیت های روزمره زندگی خود را انجام دهد.

در کنار تکنیک های فیزیوتراپی استفاده ازتمرین درمانی های متناسب و کاردرمانی منجربه افزایش دامنه ی حرکتی در مفاصل و اندام ها می شود.

فیزیوتراپی چگونه به افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند کمک می‌کند؟

سلول‌های جدید مغزی پس از سکته مغزی رشد نمی‌کنند تا جایگزین سلول‌های آسیب‌دیده شوند اما مغز این توانایی را دارد که سلول‌های آسیب‌دیده خود را دوباره ساماندهی کند تا آنچه را که از دست داده‌اند دوباره جبران نمایند.

به این عمل نوروپلاستیسیتی گفته می‌شود. این فرایند ممکن است در اقدامات توانبخشی شما پس از سکته مغزی انجام شود و متخصص فیزیوتراپ راهنمایی‌ها لازم را برای آموزش شما برای حرکت و بازیابی عملکرد اندام‌ها انجام می‌دهد.

متخصص فیزیوتراپی غالباً با همکاری متخصصین دیگر کمک می‌کند تا برخی مشکلات ناشی از سکته مغزی کاهش یابد. ممکن است متخصص طب شغلی، متخصصین گفتار درمانی، پزشکان و پرستاران و مددکاران اجتماعی نیز به شما کمک کنند.

فیزیوتراپی سکته مغزی در سعادت‌آباد

تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی

تعداد جلسات فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی به شدت آسیب، وضعیت سلامت بیمار و اهداف درمانی بستگی دارد. به طور معمول، بیمارانی که سکته مغزی خفیف داشته‌اند، ممکن است به ۱۰ تا ۲۰ جلسه فیزیوتراپی نیاز داشته باشند.

در موارد شدیدتر، ممکن است دوره درمان هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. جلسات اولیه معمولاً روزانه یا چند بار در هفته برگزار می‌شوند و با پیشرفت بیمار، تعداد جلسات کاهش می‌یابد. ارزیابی منظم توسط فیزیوتراپیست برای تنظیم تعداد و نوع جلسات ضروری است.

متخصص فیزیوتراپی سکته مغزی چه کاری انجام می‌دهد؟

متخصص فیزیوتراپی در فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی اقدامات زیر را متناسب با نیازهای شما انجام می‌دهد:

• کمک به پرستار برای تنظیم برنامه مراقبتی که حال شما را خوب کرده و از بروز عوارضی که ممکن است روند بهبودی شما را کندتر کند پیشگیری کند.
• توصیه در مورد چگونگی وضعیت بدنی شما در هنگام دراز کشیدن یا نشستن و آموزش چگونگی نحوه انجام حرکات
• تصمیم‌گیری در مورد برخاستن شما از رختخواب و شروع پیاده‌روی و در صورت لزوم استفاده از وسایل کمکی برای حرکت
• انگیزه دادن به شما برای مشارکت فعال در جلسات فیزیوتراپی برای کمک به آموزش الگوهای حرکتی طبیعی
• توصیه‌های درمانی برای تقویت اندام‌ها و آموزش چگونگی بازیابی دوباره استقلال
• همکاری با تیم توانبخشی و پرستاران، اعضای خانواده یا دوستان برای مدیریت و هماهنگی دوره بهبودی
• توصیه به شما، اعضای خانواده و پرستاران در مورد چگونگی انجام فعالیت‌ها توسط خود شما و حرکات در حد امکان

فیزیوتراپی چه موقع شروع می‌شود؟

شما ترغیب می‌شوید که از ۲۴ ساعت پس از سکته مغزی برخاسته و کارهای خود را در حد توان انجام دهید.

ممکن است شما فعالیت‌های گذشته خود را ادامه داده یا فقط روی صندلی بنشینید.

فیزیوتراپی در مراحل اولیه و برای افرادی که مشکلات آنها نسبتاً خفیف است بر پیشگیری از بروز عوارض و بازیابی توانایی حرکتی متمرکز است.

با گذشت زمان، اقدامات فیزیوتراپی بر کمک به شما برای مستقل شدن و انجام کارهای مهم متمرکز می‌شود.

فیزیوتراپی سکته مغزی خفیف

فیزیوتراپی یکی از اصلی‌ترین درمان‌ها برای بهبودی پس از سکته مغزی است، حتی در موارد خفیف. سکته مغزی خفیف ممکن است باعث ضعف عضلانی، کاهش تعادل و مشکلات حرکتی شود. هدف فیزیوتراپی در این موارد، بازگرداندن عملکردهای حرکتی، تقویت عضلات آسیب‌دیده و بهبود هماهنگی است.

در جلسات فیزیوتراپی، از تمرینات تخصصی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل، تقویت عضلات و بازآموزی الگوهای حرکتی استفاده می‌شود. همچنین، فیزیوتراپیست ممکن است از تکنیک‌های دستی، ماساژ و دستگاه‌های الکتروتراپی برای تسریع بهبودی بهره بگیرد.

بهترین دستگاه فیزیوتراپی برای سکته مغزی

از دستگاه‌های مختلفی در فیزیوتراپی برای کمک به بیماران سکته مغزی استفاده می‌شود. بهترین دستگاه برای هر بیمار به نوع و شدت عارضه بستگی دارد. برخی از دستگاه‌های پرکاربرد عبارتند از:

• دستگاه الکتروتراپی (TENS): برای تحریک عضلات و کاهش اسپاسم.
• دستگاه بیوفیدبک: برای بازآموزی عضلات و بهبود کنترل حرکات.
• تردمیل یا دوچرخه ثابت: برای بهبود راه رفتن و تقویت عضلات پا.
• دستگاه‌های رباتیک (مانند ربات‌های توانبخشی دست یا پا): برای کمک به بازآموزی حرکات دقیق.
• اولتراسوند تراپی: برای تسکین درد و التهاب.

انتخاب دستگاه توسط فیزیوتراپیست و بر اساس نیازهای بیمار انجام می‌شود.

تاثیر سکته مغزی بر حرکات بدن

چگونه سکته مغزی بر حرکات فردی تأثیر می‌گذارد؟

پس از سکته مغزی ممکن است شما موارد زیر را تجربه کنید:
1- ضعف یا حتی فلج کامل (به آن همی پلاژی نیز گفته می‌شود) عضلات یک طرف بدن پس از سکته مغزی که ممکن است حرکت و استفاده از اندام‌ها را دشوار کند.

ممکن است زمانی که شما می‌خواهید از اندام‌های خود استفاده کنید آنها به سمت دیگر حرکت کنند.

2- سمت آسیب‌دیده بدن ممکن است احساس متفاوتی داشته باشد.

ممکن است در اندام‌های خود احساس سنگینی کنید زیرا ضعف، حرکت آنها را مشکل کرده یا ممکن است برخی افراد در اندام‌های آسیب‌دیده خود احساس‌های غیرعادی مانند درد و سوزن سوزن شدن، احساس گرما یا سرما یا احساس این که آب روی اندام آنها می‌ریزد را تجربه کنند.

معمولاً این عوارض با درد همراه هستند.

3- ممکن است شما در حفظ تعادل و وضعیت بدنی خود با مشکل روبرو شوید و صاف ماندن برای شما دشوار شده و احتمال زمین خوردن شما افزایش یابد.

4- مفاصل سمت آسیب‌دیده بدن مانند شانه ممکن است مستعد آسیب‌دیدگی شوند، برای مثال اگر دست‌های شما کشیده شود یا وزن آن برای مفصل سنگین شود دچار دررفتگی جزیی یا نیمه دررفتگی می‌شود.

یا اگر شانه‌های شما دردناک بوده و حرکت آن با مشکل مواجه شود ممکن است به عارضه شانه یخ‌زده مبتلا شوید.

5- برخی عضلات در سمت آسیب‌دیده بدن دچار خشک‌شدگی و گرفتگی می‌شوند (بیشتر این عوارض در مچ دست، انگشتان دست و مچ پا ایجاد می‌شود) که می‌تواند حرکات مفاصل شما را محدود کند.

برخی افراد ممکن است دچار اسپاسم یا خشکی عضلانی شوند که به آن اسپاستیک گفته می‌شود.

حرکات فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی

حرکات فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی شامل تمریناتی است که به بهبود دامنه حرکتی، تقویت عضلات، تعادل، و هماهنگی کمک می‌کنند. برخی از این تمرینات عبارتند از:

تمرینات دامنه حرکتی:

• خم کردن و باز کردن مفاصل دست و پا.
• چرخاندن مچ دست و پا برای افزایش انعطاف‌پذیری.

تمرینات تقویتی:

• استفاده از وزنه‌های سبک یا کش‌های مقاومتی برای تقویت عضلات.
• اسکوات‌های سبک یا حرکات پل برای تقویت عضلات پا و لگن.

تمرینات تعادلی:

• ایستادن روی یک پا برای بهبود تعادل.
• راه رفتن روی یک خط مستقیم.

تمرینات هماهنگی:

• گرفتن و رها کردن اشیا با دست.
• تمرینات چشمی-دستی مانند پرتاب و گرفتن توپ.

تمرینات تنفسی:

• تمرینات عمیق تنفسی برای بهبود اکسیژن‌رسانی و تقویت عضلات تنفسی.

این حرکات باید تحت نظر فیزیوتراپیست و به‌صورت تدریجی انجام شود تا از آسیب و خستگی بیش از حین فیزیوتراپی سکته مغزی جلوگیری شود.