بیماری های نورولوژیک در کودکان به اختلالاتی گفته می شود که بر روی مغز، اعصاب و عضلات تاثیر می گذارند. در این مقاله به بررسی تاثیرات فیزیوتراپی نورولوژیک خواهیم پرداخت. این اختلالات در کودکان شامل انواع مختلفی از بیماری ها و مشکلاتی است که بر روی رشد مغز جنین یا کودکانی که تازه متولد شده اند تاثیر دارد.
ضربه مغزی تروماتیک و اکتسابی در کودکان و نوجوانان و بیماری های تحلیل برنده که از دوران کودکی تشخیص داده می شوند و عدم توسعه مهارت های حرکتی درشت در زمره بیماری های نورولوژیک قرار دارند.
بخشی از این اختلالات نسبتاً شایع و برخی دیگر بسیار نادر هستند. تعدادی از این اختلالات شایع عبارتند از فلج مغزی، بیماری های عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی دوشن، آتروفی عضلانی نخاعی، اختلال هماهنگی رشد و ضربه مغزی اکتسابی.
تشخیص اختلالات نورولوژیک در کودکان
دوران جنینی
مغز جنین و کودکانی که تازه متولد شده اند رشد بسیار بالایی دارد اما نسبت به ضربه نیز بسیار حساس است.
عدم رشد و تکامل بافت مغز، تولد پیش از موعد، عفونت یا فقدان اکسیژن رسانی به مغز باعث می شود جنین در معرض آسیب دیدگی مغز قرار بگیرد.
فلج مغزی عبارتی است که برای توصیف آسیب دیدگی یا عدم رشد بافت مغز تا دو سالگی به کار برده می شود.
فلج مغزی یک اختلال دائمی است که بر روی عضلات و توانایی حرکتی تاثیر می گذارد.
از هر ۵۰۰ کودک یک نفر دچار فلج مغزی می شود. این اختلال شایع ترین علت ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است که به صورت ناتوانی حرکتی خفیف تا شدید، ضعف، و سفتی عضلات خود را نشان می دهد.
دوران کودکی
کودک در دو سال اول زندگی خود رشد بسیار سریعی دارد.
نوزادانی که تازه متولد شده اند نمی توانند سر خود را بالا بیاورند و یا بچرخند اما به تدریج یاد می گیرند بایستند و راه بروند.
دامنه طبیعی رشد حرکتی کودک بسیار گسترده است اما در صورتی که کودک در این دامنه قرار نداشته باشد بدون شک با مشکل مواجه است.
پزشک به طور منظم در این دوران سلامت کودک را بررسی می کند. تا از رشد صحیح او مطابق با نمودار مشخص شده اطمینان حاصل نماید.
ضعیف بودن کودک، ناتوانی او برای بالا آوردن سر، ناتوانی در نشستن یا چرخیدن، ناتوانی در راه رفتن و ایستادن از جمله مواردی است که به معنای نقص رشد حرکتی درشت کودک می باشد.
قبل از مدرسه
مشکلات مرتبط با راه رفتن، ناتوانی در دویدن و پریدن، زمین خوردن مداوم و عدم هماهنگی حرکتی، و فقدان مهارت های جسمانی به این معنا است که کودک دچار مشکلات حرکتی می باشد.
دوران مدرسه
کودکانی که نمی توانند همانند همسالان خود در زمین بازی فعالیت داشته باشند، در مسابقات دو همیشه نفر آخر هستن، بیش از حد زمین می خورند، بدون دلیل خاصی دچار خستگی مفرط می شوند، حالت بدن آنها متعادل نیست، یا درست راه نمی روند به توجه ویژه پزشکی نیاز دارند.
این علائم به این معنا است که کودک دچار نقص رشد حرکتی درشت است.
ضربه مغزی تروماتیک یا اکتسابی
در دوران کودکی احتمال آسیب دیدگی بافت مغز به علت ضربه مغزی، سکته، عفونت و مواردی از این قبیل وجود دارد.
شدت ضربه مغزی خفیف ناشی از آسیب دیدگی در میدان مسابقه تا شدید ناشی از تصادفات خودرویی متغیر است.
هنگامی که مغز دچار آسیب دیدگی می شود کودک قادر به پیروی کردن از دستورات پزشک نیست. و هوشیاری خود را از دست خواهد داد.
در صورتی که کودک از ارتفاع سقوط کند، هوشیاری خود را از دست بدهد، به سرش ضربه وارد شود و پس از آن دچار تهوع، سرگیجه و خواب آلودگی شود باید فورا او را به اورژانس ارجاع داد.
اختلالات نورولوژیک رشد چگونه تشخیص داده می شوند؟
در صورتی که توانایی عملکردی کودک برای انجام امور روزمره و هماهنگی حرکات او پایین تر از حد انتظار باشد دچار اختلال نورولوژیک رشد است.
اختلال نورولوژیک رشد در ۵ تا ۶ درصد از کودکان مدرسه ای که توانایی انجام تکالیف مدرسه را ندارند شایع است.
این کودکان برای انجام برخی کارها از قبیل گره زدن بند کفش خود، درست نوشتن تکالیف، و عملکرد ورزشی مناسب مشکل دارند.
اختلالات نورولوژیک به صورت اختلال در رشد حرکتی درشت و ظریف، توانایی گفتاری و زبانی، آگاهی از بدن و هماهنگی حرکات بروز خواهد کرد.
کودکان مبتلا به اختلالات نورولوژیک توانایی عملکردی پایینی دارند به نحوی که متناسب با شرایط سنی آنها نیست.
اختلالات مرتبط با هماهنگی حرکتی بر مهارت های آموزشی، اجتماعی و عاطفی کودک تاثیر می گذارد.
کودکان مبتلا به اختلالات نورولوژیک دارای هوش طبیعی هستند و گاهی اوقات دچار تاخیر در رشد حرکتی نمی شوند.
این مسئله همیشه صادق نیست. زیرا تعدادی از این کودکان دچار سایر اختلالات رشد از قبیل اختلالات یادگیری، زبانی و کلامی یا اختلال بیش فعالی نقص توجه هستند.
علت بروز این اختلالات مشخص نیست. اما تصور می شود که به یک قسمت از مغز که وظیفه هماهنگی حرکات را برعهده دارد مرتبط است.
علائم و نشانه های اختلالات نورولوژیک در کودکان شامل چه مواردی است؟
علائم و نشانه های اختلالات نورولوژیک در کودکان عبارت است از:
فقدان مهارت های حرکتی، نداشتن رشد مورد انتظار، سابقه سردرد، تاری دید، درد چشم، ضعف و بی حسی دست و پا، سفتی بازو یا پا، نامناسب بودن حالت بدن در هنگام راه رفتن، راه رفتن روی پنجه، فقدان هماهنگی یا قدرت متعادل بین اعضای سمت راست و چپ بدن، زمین خوردن مکرر، خستگی مفرط.
متخصص فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک به بررسی رشد حرکتی درشت در کودک می پردازد. تا وجود هرگونه اختلال را تشخیص دهد.
در صورت نیاز باید کودک به متخصص نورولوژی کودکان، متخصص اطفال یا سایر پزشکان ارجاع داده شود. تا علائم فعلی او بررسی گردد.
آیا فرایند رشد و نمو حرکتی درشت باعث نگرانی می شود؟
فرایند رشد و نمو حرکتی درشت در اکثر کودکان از یک الگوی قابل پیش‌بینی پیروی می کند. اما این مسئله شامل همه کودکان نخواهد شد.
یک بازه سنی گسترده برای فرایند توسعه رشد حرکتی درشت وجود دارد.
به عنوان مثال اکثر کودکان از سن ۹ تا ۱۸ ماهگی شروع به راه رفتن می کنند. سن متوسط برای این مرحله از رشد ۱۴ ماهگی است.
در صورتی که پدر و مادر فکر می کنند کودک آنها رشد مناسبی ندارد بهتر است به متخصص اطفال مراجعه کنند تا کودک آنها ارزیابی گردد.
روش ها و ابزارهای استاندارد و معتبر برای ارزیابی رشد کودک مطابق با سن او وجود دارد.
به این ترتیب پزشک وجود اختلالات نورولوژیک در کودک را تشخیص خواهد داد و اقدامات لازم را انجام می دهد.
بیشتر بخوانید: نوروفیدبک چیست ؟
فیزیوتراپی نورولوژی چیست؟
فیزیوتراپی نورولوژی (Neurological Physiotherapy) یکی از شاخه‌های تخصصی فیزیوتراپی است که بر درمان و توانبخشی افرادی که دچار مشکلات و اختلالات عصبی هستند تمرکز دارد. این اختلالات معمولاً به دلیل آسیب به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) یا سیستم عصبی محیطی ایجاد می‌شوند و ممکن است باعث کاهش حرکت، ضعف عضلانی، اختلال در تعادل و هماهنگی، اسپاسم عضلانی، یا مشکلات حسی شوند.
اهداف فیزیوتراپی نورولوژی
- بهبود حرکت و عملکرد: کمک به بیمار برای بازیابی توانایی حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره.
- کاهش درد و اسپاسم عضلانی: استفاده از تکنیک‌های مختلف برای کاهش درد و تنش عضلانی.
- بهبود تعادل و هماهنگی: تمریناتی برای تقویت تعادل و هماهنگی بدن.
- افزایش استقلال بیمار: کمک به بیمار برای انجام کارهای روزانه به طور مستقل‌تر.
- پیشگیری از عوارض ثانویه: مانند تغییر شکل مفاصل، ضعف عضلانی، یا زخم‌های فشاری.
اختلالات شایع تحت درمان فیزیوتراپی نورولوژیک
- سکته مغزی (Stroke): درمان برای بازیابی حرکت و عملکرد در اندام‌هایی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
- آسیب نخاعی (Spinal Cord Injury): توانبخشی برای بازیابی حرکت و کاهش مشکلات ناشی از آسیب‌های نخاعی.
- بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease): کمک به بهبود تعادل، ثبات و کاهش لرزش.
- مولتیپل اسکلروزیس (MS): توانبخشی برای کاهش ضعف عضلانی و مشکلات تعادل.
- فلج مغزی (Cerebral Palsy): درمان برای بهبود حرکت و افزایش کیفیت زندگی.
- آتاکسی (Ataxia): تمرینات برای بهبود هماهنگی و کنترل حرکتی.
- نوروپاتی محیطی: مدیریت مشکلات ناشی از آسیب به اعصاب محیطی.
تکنیک‌ها و روش‌های مورداستفاده
- تمرینات حرکتی: برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و کنترل عضلات.
- تمرینات تعادلی و هماهنگی: برای کاهش خطر افتادن و بهبود تعادل.
- تحریک الکتریکی عملکردی (FES): تحریک عضلات برای بهبود عملکرد.
- تمرینات تنفسی: برای تقویت عضلات تنفسی در افرادی که مشکلات مرتبط دارند.
- آموزش مجدد حرکتی: برای بازآموزی مغز و اعصاب جهت انجام حرکات صحیح.
- تکنیک‌های تسهیل عصبی-عضلانی (PNF): برای بهبود قدرت و دامنه حرکتی.
- هیدروتراپی: تمرینات در آب برای کاهش فشار روی مفاصل و عضلات.
فیزیوتراپی نورولوژی با هدف بهبود کیفیت زندگی افرادی که دچار مشکلات عصبی هستند، می‌تواند تأثیر چشمگیری در بازیابی استقلال و کاهش ناتوانی‌ها داشته باشد.
فیزیوتراپی نورولوژیک تا چه اندازه در بهبود تاثیر دارد؟
از آنجایی که مطالعات کمی در ارتباط با تاثیرات فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک در درمان انجام شده اطلاعات کمی در این رابط موجود است.
تاثیرات فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک با توجه به ماهیت اختلالات نورولوژیک تعیین می شود.
در زمینه فلج مغزی مطالعات مختلفی در ارتباط با تاثیرات این روش درمانی انجام شده است.
برنامه درمان فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک در کودکان مبتلا به فلج مغزی عبارت است از:
تمرینات ورزشی تقویتی، آموزش هدف محور، برنامه هدفمند آموزش در منزل و آموزش به پدر و مادر.
چه اقداماتی را باید در منزل انجام داد؟
پدر و مادر یا پرستار کودک افرادی هستند که بیشترین اوقات خود را با او سپری می کنند.
این افراد نقش مهمی را در برنامه فیزیوتراپی بیماری های نورولوژیک ایفا می کنند. زیرا متخصص فیزیوتراپی نحوه کمک کردن به کودک برای انجام امور روزمره را به آنها آموزش خواهد داد.
به عنوان مثال این افراد در فرایند فیزیوتراپی نورولوژیک یاد می گیرند چگونه با کودک بازی کنند. او را تشویق کنند. و به او برای ایستادن راه رفتن و نشستن یا انجام دادن تمرینات ورزشی مخصوص کمک کنند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی سکته مغزی چیست؟ پیشگیری ، علائم و درمان
برای دریافت نوبت جهت مشاوره با متخصصین ما در کلینیک یادمان در شهرک غرب و دریافت برنامه درمانی شخصی برای کودک مبتلا به فلج مغزی تان با شماره های زیر تماس بگیرید.
فیزیوتراپیست های ما تمرینات ورزشی تقویتی و آموزش های لازم را به شما آموزش خواهند داد تا بتوانید درمان را در خانه ادامه دهید.
شماره های تماس کلینیک یادمان: 02188088541 – 02188074196