آرتروز زانو (OA) از شایع ترین شرایط مزمن اسکلتی عضلانی است که توسط متخصصان فیزیوتراپی تشخیص داده شده و بسیاری از استرالیایی ها را تحت تأثیر قرار می دهد.
آرتروز به طور کلی یک بیماری دژنراتیو در نظر گرفته می شود (بدلیل سایش و پارگی اتفاق می افتد).
آرتروز زانو شرایطی است که در آن غضروف مفصلی هیالین نازک شده، ترک برداشته و در نهایت دچار ساییدگی می شود.
درباره آرتروز زانو بیشتر بدانید
غضروف مفصلی هیالین نوعی بافت خاص است که انتهای استخوان های میان مفاصل را می پوشاند.
غضروف مفصلی در زانو انتهای استخوان ران و درشت نی و همچنین قسمت پشتی پاتلا و شیار آن را احاطه کرده است.
این غضروف از سلول های غضروفی (کندروسیت)، کلاژن، آب و پروتئین های مختلف ساخته شده است.
نقش آن فراهم کردن سطح صاف و بدون اصطکاک است که به سر خوردن مفصل و همچنین حفاظت و انتقال فشار به استخوان تحت غضروفی (استخوان ساب کندرال) کمک می کند.
آرتروز شرایطی است که در آن غضروف مفصلی هیالین نازک شده، ترک برداشته و در نهایت دچار ساییدگی می شود.
این امر منجر به خشکی سطح غضروف شده و توانایی آن در حفاظت از استخوان ساب کندرال را کاهش می دهد. با این حال آرتروز تنها بر غضروف مفصلی تأثیر نمی گذارد.
با پیشرفت آتروز در مفصل ضایعه های استخوانی و در استخوان تحت عضلانی کیست تشکیل شده و منیسک (غضروف های واشری مفصل زانو) اغلب دچار پارگی های دژنراتیو می شود.
لایه بافتی (سینوویوم) که مفصل داخل زانو را احاطه کرده است نیز ملتهب شده، تولید مایعات مفصلی را افزایش داده و می تواند منجر به تورم شود.
تصور می شود تمام این تغییرات در درد و علائم مختلف آرتروز زانو نقش داشته باشند.
چه عواملی باعث ایجاد آرتروز زانو می شود؟
سلامت غضروف مفصلی زانو وابسته به حرکت و فشار است.
آرتروز زمانی ایجاد می شود که غضروف مفصلی اغلب در یک بازه زمانی طولانی در معرض فشارهای بیش از حد تحمل قرار گیرد و یا زمانی که غضروف قادر به تحمل فشارهای نسبتاً معمولی نباشد.
بنابراین آرتروز زانو می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله موارد زیر باشد:
سن
آرتروز زانو می تواند بر جوانان نیز تأثیر بگذارد اما در دهه های بالاتر از 45 سالگی به طور قابل توجهی شایع تر است.
وزن
اضافه وزن خطر ابتلا به آرتروز زانو و همچنین احتمال پیشرفت آن را افزایش داده و دلیل آن این است که زانو مفصل تحمل فشار است، بنابراین فشارهای روی غضروف مفصل زانو با وزن بدن در ارتباط هستند.
جنسیت
آمار آرتروز قبل از 50 سالگی در مردان بالاتر است اما این میزان پس از 50 سالگی در زنان بیشتر خواهد بود.
سابقه تروما یا عمل جراحی زانو (مانند بازسازی رباط)
این موارد احتمالاً به دلیل صدمه خاص به غضروف در زمان آسیب دیدگی یا میزان قدرت و پایداری زانو پس از آسیب دیدگی فرد احتمال ابتلا به آرتروز در سنین پایین تر از حالات معمول را افزایش می دهند.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی بعد از جراحی زانو
سابقه خانوادگی آرتروز زانو
برخی افراد نوعی غضروف مفصلی را به ارث برده اند که نسبت به حالت معمول از استحکام کمتری برخوردار است و توانایی تحمل فشار آن در طول زمان کاهش می یابد.
مشاغل فیزیکی سنگین
این مشاغل می توانند در طول سال های طولانی فشار بسیاری بر زانوها وارد کنند.
وضعیت طبیعی پا
به عنوان مثال در شخصی با پاهای پرانتزی قسمت داخلی (محفظه داخلی) زانو نسبت به قسمت بیرونی (محفظه جانبی) فشار بیشتری را تحمل خواهد کرد.
این فشار با گذشت سال ها تجمع پیدا کرده و می تواند منجر به پارگی زودهنگام غضروف در محفظه داخلی مفصل شود.
بیومکانیک
به عنوان مثال در شخصی با ناهنجاری طولانی مدت پاتلا (کاسه زانو)، سایش مکرر پاتلا به شیار آن می تواند باعث ساییدگی و پارگی زودرس سطوح مفصلی پاتلوفمورال شود.
ضعف عضلانی
ضعف به خصوص در عضلات چهار سر ران (جلوی ران) می تواند در افزایش فشارهای وارد شده بر روی سطوح مفصل نقش داشته باشد.
چگونه بفهمم آرتروز زانو دارم؟
این بیماری علائم مختلفی دارد که به محل اصلی آرتروز، شدت، میزان قدرت و کنترل زانو و همچنین سایر شرایط موجود (مثلاً پارگی منیسک) در اطراف زانو وابسته است.
این تشخیص براساس علائم فردی و نتیجه معاینات تعیین می شود.
علائم معمولاً شامل موارد زیر است:
- خشکی هنگام صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت
- درد هنگام پیاده روی یا ایستادن طولانی مدت
- مشکل در انجام فعالیت هایی مانند بالا و پایین رفتن از پله ها
- تورم مفصل
- صدایی مانند کلیک یا صدای بلند، صدای خرد شدن یا گیر کردن مفصل
- کاهش انعطاف پذیری مفاصل (خم یا صاف شدن)
- تغییر شکل و اندازه مفصل
- تغییر حالت پاها (زانوهای کج یا پرانتزی)
- احساس بی ثباتی یا ضعف زانو
- احساس ضعف در عضلات پا، به خصوص عضلات چهار سر ران (جلوی ران).
علائم آرتروز زانو معمولاً بسته به فعالیت متغیر بوده و گاهی بهتر یا بدتر می شوند.
علائم در ابتدا تنها با انجام فعالیت ظاهر می شوند اما با پیشرفت آرتروز احتمال دارد شب ها در حالت استراحت نیز درد زانو را تجربه کنید.
تکنیک های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و MRI نیز در تشخیص آرتروز زانو نقش دارند، البته ذکر این نکته ضروری است که احتمال دارد علائم همیشه با یافته های تصویربرداری مطابقت نداشته باشند.
در تصویربرداری ایکس برخی افراد با علائم کاملاً نگران کننده هیچگونه تغییری وجود ندارد، در حالی که در اسکن های برخی دیگر آرتروز پیشرفته مشاهده می شود اما فرد درد زیادی ندارد.
درمان علائم بجای اسکن اکثراً بر اساس علائم فردی تعیین می شود.
فیزیوتراپی آرتروز زانو
فیزیوتراپی به روش های بسیاری می تواند به افراد مبتلا به آرتروز زانو کمک می کند.
برخی گزینه های مدیریت فیزیوتراپی برای تمام مبتلایان یکسان است اما بسیاری از آن ها مخصوص نوع آرتروز زانو، عوامل مؤثر و شیوه زندگی افراد هستند.
مواردی که متخصص فیزیوتراپی می تواند در آن زمینه به شما کمک کند عبارتند از:
آموزش درباره آرتروز
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تشخیص شرایط آرتروز به کنترل درد، مقابله و مدیریت مداوم علائم کمک می کند. این تشخیص به فرد کمک می کند تا در این شرایط فعالیت مناسب داشته باشد.
تجویز برنامه ورزشی برای آرتروز زانو
متخصصان فیزیوتراپی می توانند برای تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود نحوه کنترل وضعیت زانو برنامه ای تهیه کنند.
این برنامه بسیار اهمیت دارد چراکه قدرت عضلات چهار سر در افراد مبتلا به آرتروز معمولاً کاهش می یابد.
ضعف پا باعث محدودیت بیشتر فرد در انجام فعالیت روزانه شده و با پیشرفت آرتروز در ارتباط است.
متخصص فیزیوتراپی در تجویز تمرینات ورزشی تخصص داشته و از این رو می تواند به مبتلایان آرتروز تمرین های قدرتی ایمن و مؤثر که باعث تحریک درد نشود را آموزش دهد.
ورزش تجویز شده توسط متخصص فیزیوتراپی می تواند نیاز به جراحی تعویض زانو را نیز به تأخیر بیندازد.
بیشتر بخوانید: تمرینات برای درد زانو و بهبود آسیب
اصلاح فعالیت
راهکارهای آموزشی امکان انجام فعالیت و مشارکت در کارهای روزانه را برای شخص مبتلا به آرتروز فراهم می کند.
مشاوره درباره کنترل وزن
این مشاوره برای فرد مبتلا به آرتروز که راه رفتن برای او دردناک است می تواند شامل گزینه های ورزشی مانند شنا یا دوچرخه سواری برای حفظ وزن سالم باشد.
انجمن تحقیقاتی بین المللی آرتروز نشان داده است که موثرترین درمان محافظه کارانه آرتروز در افرادی که اضافه وزن دارند کاهش وزن است.
بستن زانو
متخصصان فیزیوتراپی می توانند درباره گزینه های بستن و کفش هایی که می توانند به علائم آرتروز زانو کمک کنند به شما اطلاع دهند.
به عنوان مثال در افراد مبتلا به آرتروز پاتلوفمورال احتمالاً استفاده از برخی انواع نوار و برای افراد مبتلا به آرتروز محفظه اصلی انواع نوارهای تخلیه فشار (یا ارتوتیک) مفید خواهد بود.
درمان دستی یا منوال تراپی آرتروز زانو
این روش شامل تکنیک هایی مانند ماساژ برای افرادی با محدودیت انعطاف پذیری در زانو (یا لگن یا مچ پا) که باعث افزایش تنش مفصل زانو می شود می باشد.
گرما یا سرما
متخصص فیزیوتراپی می تواند درباره تاثیر استفاده از کمپرس گرم یا سرد در کاهش علائم به شما اطلاع دهد.
کار گروهی
متخصصان فیزیوتراپی معمولاً به عنوان عضوی از یک تیم شامل پزشکان عمومی، جراحان، روانشناسان، داروسازان، متخصصان تغذیه، پزشکان ورزشی و جراحان فعالیت می کنند.
در این تیم مباحث مفیدی درباره پیشرفت بیمار با درمان از جمله داروهای اضافی یا توصیه های خاص رژیم غذایی صورت می گیرد.
پیش توانبخشی
نشان داده شده است که پیش توانبخشی مبنی بر فیزیوتراپی (نوعی تمرین ورزشی خاص و آموزش قبل از عمل) برای افرادی که آرتروز آن ها تا حد نیاز برای عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو پیشرفت کرده است می تواند به آمادگی برای عمل جراحی و بهبود سریعتر کمک کند.
توانبخشی آرتروز زانو
نشان داده شده است که متخصصان فیزیوتراپی در صورتی که فرد مبتلا به آرتروز در نهایت به عمل جراحی تعویض مفصل زانو نیاز داشته باشد می توانند در زمینه توانبخشی بعد از عمل برای بازگشت به بهترین سطح عملکرد کمک کنند.
تاثیر فیزیوتراپی در درمان آرتروز زانو
شواهد معتبری برای حمایت از مدیریت فیزیوتراپی برای آرتروز زانو وجود دارد. بخش های اصلی پشتیبانی شده توسط تحقیقات شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی در مقابل آرتروسکوپی برای آرتروز زانو
آموزش و تمرین فیزیوتراپی به همراه مراقبت های استاندارد پزشکی (داروی مسکن ساده) به اندازه عمل جراحی کم تهاجمی (آرتروسکوپی) در مدیریت آرتروز زانو موثر است.
مشخص شده است آرتروسکوپی در مقایسه با فیزیوتراپی و داروهای ساده از نظر عملکرد فیزیکی، درد یا کیفیت زندگی هیچ نتیجه بهتری در افراد مبتلا به آرتروز متوسط و شدید زانو نداشته و همچنین فیزیوتراپی در مقایسه با جراحی حداقل تهاجمی عوارض جانبی منفی کمتری خواهد داشت.
برنامه های تمرینی فیزیوتراپی تحت نظارت
به عنوان مثال انجمن زندگی خوب با آرتروز دانمارک (GLA: D) به بررسی گروهی از افراد مبتلا به آرتروز که به مدت شش هفته و هر هفته دو جلسه کنترل، پایداری و تمرین های قدرتی و همچنین سه جلسه آموزش درباره آرتروز زانو را می گذراندند پرداخت.
نتایج به این صورت بود:
کاهش مرخصی از کار شرکت کنندگان بدلیل درد زانو و استفاده کمتر از داروهای مسکن،
افزایش فعالیت بدنی شرکت کنندگان سه تا 12 ماه پس از اتمام برنامه،
کاهش 31 درصدی درد در سه ماه و کاهش 36 درصدی درد در 12 ماه پس از برنامه،
لذت بردن 94 درصد شرکت کنندگان از برنامه و تجربه درد در تعداد کمی از افراد، نیاز به توقف برنامه در هیچ یک از افراد وجود نداشت،
و بهبود قابل توجه کیفیت زندگی مربوط به زانو و گزارش اکثر شرکت کنندگان به استفاده از مهارت های روزانه جدید. این برنامه اکنون در استرالیا در دسترس است.
پیشگیری از آرتروز زانو
مطالعات مختلف برنامه های قدرت، کنترل حرکات و ورزش های قلب و عروق را برای 6 تا 8 هفته پیش از جراحی تعویض کامل زانو بررسی کرده اند.
در اکثر مطالعات، درد چند ماه پس از عمل بهبود یافته و در برخی افراد مدت زمان ماندن در بیمارستان کاهش یافته است.
برخی دلایل اصلی این پیامدها شامل شرایط و آمادگی جسمی و ذهنی بهتر بیماران پیش از عمل جراحی است.
در خانه چه کاری می توانم انجام دهم؟
افراد مبتلا به آرتروز زانو اغلب متوجه می شوند انجام یک برنامه ساده از تمرینات روزانه در منزل به حفظ تحرک زانو و مدیریت درد و علائم دیگر کمک می کند.
از آنجا که علائم هر فرد مبتلا به آرتروز متفاوت است، مهم است که متخصص فیزیوتراپی را بصورت حضوری ببینید تا یک برنامه ورزشی متناسب برای شما طراحی شود.
سپس می توانید این برنامه را در خانه تکمیل کنید. متخصص فیزیوتراپی در صورت علاقمند بودن به ورزش در یک سالن ورزشی می تواند گزینه های تقویتی دیگری را به شما نشان دهد.
همچنین مهم است که برنامه ورزشی برای آرتروز باعث افزایش چشمگیر درد زانو هنگام انجام یا پیگیری تمرین ها نشود.
توجه ویژه به تکنیک، موقعیت پا، میزان وزن و دامنه حرکت به منظور صاف نگه داشتن زانو و رسیدن به بهترین نتیجه لازم است.
برنامه تمرینی برای آرتروز زانو باید ترکیبی از موارد زیر باشد:
ورزش قلب و عروق
این مورد برای حفظ تناسب اندام کلی و مدیریت وزن مهم است.
معمولاً استفاده از دوچرخه ورزشی از آنجا که نیازی به تحمل وزن نیست (همچنین مانند راه رفتن تشدید کننده نیست) برای افراد مبتلا به آرتروز زانو گزینه مناسبی بوده و باعث افزایش تحرک زانو می شود.
از مزایای دوچرخه سواری کمک به روان کردن مایع سینوویال در اطراف زانو است. که به روان شدن سطوح مفصل کمک کرده و برای سلامت غضروف مفصلی مفید است.
شنا نیز از دیگر گزینه های ورزش قلب و عروق مفید برای افراد مبتلا به آرتروز است.
تمرینات قدرتی
این مورد شامل تمریناتی برای قسمت جلوی ران (چهار سر ران)، باسن (عضلات گلوتئال)، عضلات کاف و همسترینگ است.
لازم است این برنامه ترکیبی از تمرینات ایزوله عضلانی (کشش عضلات کاف و ایستادن بر روی انگشتان پا یا تمرینات باسن با نوارهای مقاومتی) و تمرین های ترکیبی یا کاربردی (تمرینات مختلف اسکوات و پل) را در برگیرد.
فرد با تمرینات تقویتی پیشرفت می کند. بنابراین مهم است که برای بهبود بیشتر، به طور مداوم این تمرینات را انجام دهد.
تمرینات عصبی عضلانی
این گروه شامل تمریناتی است که بر روی هماهنگی، تعادل و ثبات کار می کنند.
مهم است که افراد مبتلا به آرتروز نحوه قرار دادن مناسب پا برای جلوگیری از فشار بیش از حد بر روی مفصل زانو را یاد بگیرند.
به عبارت دیگر این نوع آموزش همان حرکات و اتفاقاتی است که در زندگی روزمره مشاهده می شود.
مثال این گروه شامل تمرینات پا به همراه توپ تمرینی است. که علاوه بر تعادل یا حرکات مختلف پا به ثابت نگه داشتن محور زانو و قسمت های بالای بدن کمک می کند.
حرکات کششی
احتمالاً برای فردی با گرفتگی عضلانی که فشار اضافی بر روی زانو وارد می کند تمرینات انعطاف پذیری (کاف، همسترینگ یا جلوی باسن) توصیه خواهد شد.
علاوه بر این موارد چندین استراتژی دیگر نیز بخشی از برنامه مدیریت آرتروز زانو را تشکیل می دهند.
این موارد عبارتند از:
رژیم های غذایی کم کالری برای کاهش وزن (تحت نظر پزشک متخصص رژیم غذایی) به همراه اصلاح سبک زندگی، استفاده از کمپرس گرم یا سرد بر روی زانو، استفاده از داروهای ساده مانند پاراستامول (با مشورت پزشک معالج) و تکنیک های راه رفتن که به فرد نحوه اصلاح فعالیت روزانه برای جلوگیری از شدید شدن دردهای زانو در پی دوره های بی تحرکی را آموزش می دهد.
چه مدت طول می کشد تا بهتر شوم؟
تحقیقات درباره آرتروز و فن آوری احیا کننده در حال پیشرفت است. اما در حال حاضر هیچ روش قابل قبولی برای درمان تغییرات غضروفی آرتروز وجود ندارد. بنابراین آرتروز یک بیماری مزمن محسوب می شود.
همانطور که در بالا مورد بحث قرار گرفت گزینه های بسیاری وجود دارد که به کنترل علائم آرتروز زانو برای به حداقل رساندن تأثیر آن در سبک زندگی کمک می کنند. هرچند آرتروز شرایطی است که به مدیریت مداوم احتیاج دارد.
ماهیت این بیماری به گونه ایست که علائم آن متغیر است. و با گذشت زمان پیشرفت می کند. اگرچه یک برنامه مدیریتی طولانی مدت شامل تمرینات قدرتی، مدیریت وزن و اصلاح فعالیت به همراه داروهای مسکن ساده (لازم است با پزشک معالج مشورت شود) بهترین استراتژی برای کند کردن پیشرفت آرتروز، مدیریت علائم و عملکرد بهینه است.
همچنین در برخی موارد در نهایت لازم است درباره نیاز به جراحی تعویض کامل زانو صحبت شود.
کلینیک فیزیوتراپی یادمان دارای بخش های ارتوپدی و فیزیوتراپی است و تیم متخصصان ما می توانند در روند تشخیص و درمان آسیب های زانو خدمات لازم را به شما ارائه دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات کلینیک با ما تماس بگیرید.
برای دریافت نوبت می توانید با شماره های 02188088541 – 02188074196 تماس بگیرید.