دررفتگی کتف یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ارتوپدی است که می‌تواند بر اثر ضربه، فشار ناگهانی یا حتی حرکات غیرطبیعی و شدید ایجاد شود. این آسیب، که به دلیل خروج سر استخوان بازو از حفره مفصلی (گلنوئید) اتفاق می‌افتد، می‌تواند درد شدیدی ایجاد کرده و حرکات طبیعی شانه را مختل کند. درمان این آسیب به عوامل متعددی از جمله نوع دررفتگی، شدت آسیب، سن بیمار و شرایط جسمانی او بستگی دارد. در این مقاله به بررسی مفصل طول درمان در رفتگی کتف، روش‌های درمانی و عوامل مؤثر بر بهبودی می‌پردازیم.
انواع دررفتگی کتف
برای درک بهتر طول درمان، ابتدا باید با انواع دررفتگی کتف آشنا شویم. دررفتگی کتف به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
دررفتگی قدامی (Anterior Dislocation)
این نوع دررفتگی شایع‌ترین نوع است و زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان بازو به سمت جلوی حفره مفصلی حرکت کند. معمولاً این نوع آسیب بر اثر سقوط روی دست یا کشیده شدن بازو به سمت عقب ایجاد می‌شود.
دررفتگی خلفی (Posterior Dislocation)
این نوع کمتر شایع است و زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان بازو به سمت پشت حفره مفصلی حرکت می‌کند. معمولاً در اثر ضربه مستقیم به جلوی شانه یا انقباض شدید عضلات ایجاد می‌شود.
دررفتگی تحتانی (Inferior Dislocation)
نوعی بسیار نادر از دررفتگی است که در آن استخوان بازو به سمت پایین حفره مفصلی حرکت می‌کند. این نوع دررفتگی معمولاً با آسیب‌های شدید دیگر همراه است.
علائم و تشخیص دررفتگی کتف
علائم دررفتگی کتف شامل موارد زیر است:
- درد شدید و ناگهانی در ناحیه شانه
- ناتوانی در حرکت دادن شانه
- تغییر شکل ظاهری شانه
- تورم و کبودی
- حساسیت به لمس
- ضعف یا بی‌حسی در بازو و انگشتان
برای تشخیص دقیق، پزشک معمولاً از معاینه بالینی و تصویربرداری اشعه ایکس استفاده می‌کند. تصویربرداری نه‌تنها وجود دررفتگی را تأیید می‌کند، بلکه به شناسایی آسیب‌های همراه مانند شکستگی یا پارگی رباط‌ها نیز کمک می‌کند.
مراحل درمان دررفتگی کتف
درمان دررفتگی کتف شامل چندین مرحله است که هر کدام به زمان مشخصی برای بهبودی نیاز دارند. این مراحل عبارت‌اند از:
1. جا انداختن (Reduction)
اولین و مهم‌ترین مرحله درمان، بازگرداندن سر استخوان بازو به جای اصلی خود در حفره مفصلی است. این کار معمولاً توسط پزشک متخصص و تحت شرایط استریل انجام می‌شود. در مواردی که بیمار دچار درد شدید است یا عضلات شانه بیش از حد منقبض شده‌اند، ممکن است از آرام‌بخش‌ها یا بی‌حسی موضعی استفاده شود.
زمان مورد نیاز: جا انداختن معمولاً در عرض چند دقیقه انجام می‌شود، اما ممکن است چند ساعت برای آماده‌سازی بیمار و کاهش درد نیاز باشد.
2. بی‌حرکتی شانه (Immobilization)
پس از جا انداختن، شانه باید برای مدتی بی‌حرکت بماند تا بافت‌های اطراف مفصل فرصت ترمیم پیدا کنند. برای این منظور از آتل شانه یا اسلینگ استفاده می‌شود.
مدت زمان بی‌حرکتی:
- برای افراد جوان و سالم: 1 تا 3 هفته
- برای افراد مسن یا کسانی که آسیب‌های همراه دارند: 3 تا 6 هفته
3. فیزیوتراپی و توان‌بخشی
پس از دوره بی‌حرکتی، فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی و تقویت عضلات شانه آغاز می‌شود. در این مرحله، بیمار تحت نظر متخصص فیزیوتراپی تمرینات خاصی انجام می‌دهد که شامل موارد زیر است:
- تمرینات کششی: برای بازگرداندن انعطاف‌پذیری مفصل
- تمرینات تقویتی: برای تقویت عضلات اطراف شانه
- تمرینات تعادلی: برای بهبود هماهنگی و استحکام مفصل
مدت زمان فیزیوتراپی:
به طور متوسط 6 تا 12 هفته، بسته به شدت آسیب و پیشرفت بیمار.
4. بازگشت به فعالیت‌های روزمره
پس از تکمیل فیزیوتراپی، بیمار می‌تواند به تدریج به فعالیت‌های روزمره و ورزشی بازگردد. با این حال، توصیه می‌شود از انجام حرکات شدید یا فعالیت‌هایی که ممکن است خطر دررفتگی مجدد را افزایش دهند، خودداری شود.
مدت زمان بازگشت:
- فعالیت‌های سبک: 4 تا 6 هفته پس از آسیب
- ورزش‌های سنگین: 3 تا 6 ماه، بسته به نظر پزشک
عوامل مؤثر بر طول درمان دررفتگی کتف
طول درمان دررفتگی کتف به عوامل متعددی بستگی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
شدت آسیب
آسیب‌های شدیدتر که با پارگی رباط‌ها یا شکستگی همراه هستند، زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند.
نوع دررفتگی
دررفتگی‌های خلفی و تحتانی معمولاً پیچیده‌تر هستند و طول درمان بیشتری دارند.
سن بیمار
افراد مسن‌تر ممکن است به دلیل کاهش ترمیم‌پذیری بافت‌ها به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز داشته باشند.
وضعیت جسمانی بیمار
بیمارانی که عضلات قوی‌تر و وضعیت جسمانی بهتری دارند، معمولاً سریع‌تر بهبود می‌یابند.
رعایت توصیه‌های پزشکی
پیروی از دستورالعمل‌های پزشک و انجام دقیق تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند فرآیند بهبودی را تسریع کند.
پیشگیری از دررفتگی مجدد
دررفتگی کتف، به‌ویژه در افرادی که یک بار این آسیب را تجربه کرده‌اند، ممکن است مجدداً اتفاق بیفتد. برای پیشگیری از این وضعیت، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
- انجام تمرینات تقویتی برای عضلات شانه
- اجتناب از حرکات شدید و ناگهانی
- استفاده از وسایل محافظتی در فعالیت‌های ورزشی پرخطر
- مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی وضعیت مفصل
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره دررفتگی کتف
کلام آخر
دررفتگی کتف یک آسیب جدی است که نیاز به درمان دقیق و مراقبت‌های ویژه دارد. طول درمان این آسیب به عوامل مختلفی مانند شدت آسیب، نوع دررفتگی و شرایط جسمانی بیمار بستگی دارد. با این حال، با پیروی از توصیه‌های پزشک و انجام تمرینات توان‌بخشی، می‌توان بهبودی کامل را در مدت زمان کوتاهی تجربه کرد. همچنین، انجام اقدامات پیشگیرانه می‌تواند از وقوع مجدد این آسیب جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.