در زانو دو نوع غضروف وجود دارد که هر کدام می توانند به روش های مختلف آسیب ببینند. در این مقاله به بررسی انواع آسیب های غضروف زانو، علت و نحوه تشخیص آنها خواهیم پرداخت و نقش فیزیوتراپی را در درمان آسیب های غضروف زانو بررسی خواهیم کرد.
منیسک جانبی و داخلی زانو به شکل C بوده و از فیبروکارتیلاژ محکم و لاستیکی ساخته شده اند که در مفصل زانو قرار گرفته و مانند واشر به جذب شوک و کمک به پایداری مفصل کمک می کنند.
غضروف مفصلی یک لایه غضروف محکم است که سطوح استخوانی داخل مفصل زانو را می پوشاند (بین استخوان درشت نی و استخوان ران و بین زانو و شیار استخوان ران).
درباره غضروف زانو بیشتر بدانید
آسیب های منیسک به طور معمول در طبقه بندی شروع ناگهانی (حاد) یا ساییدگی و پارگی (دژنراتیو) قرار می گیرند.
غضروف مفصلی برای کمک به سر خوردن مفصل سطحی صیقلی، صاف و بدون اصطکاک ایجاد کرده و از استخوان اصلی نیز محافظت می کند.
این استخوان می تواند بر اثر صدمه، ساییدگی و پارگی یا سایر شرایط آسیب ببیند. صدمات اطراف مناطق رشد (به عنوان مثال صفحه اپی فیزیال و آپوفیز) در کودکان و نوجوانان رخ می دهد.
چه عواملی باعث ایجاد آسیب در غضروف زانو می شود؟
صدمات ناشی از منیسک به دو دسته تقسیم می شوند:
صدمات حاد
این صدمات به طور عمده با حرکات ناگهانی همراه با چرخش، و به طور کلی در حالتی که پا با زمین در تماس است مانند زمان ورزش اتفاق می افتد.
این فشار می تواند باعث پارگی حاد منیسک شود. این اتفاق گاهی در آسیب رباط زانو نیز رخ می دهد. شدت صدمات بسته به اندازه و محل پارگی منیسک متفاوت است.
آسیب های دژنراتیو
غضروف منیسک با افزایش سن بتدریج نازک شده و استحکام آن کمتر می شود.
پارگی های دژنراتیو منیسک گاهی بدون حادثه قابل توجه یا با یک پیچش نسبتاً جزئی اتفاق می افتند.
صدمات غضروف مفصلی نیز به چند روش اتفاق می افتند:
تروما یا آسیب حاد
آسیب دیدگی شدید زانوی فرد (به عنوان مثال افتادن از ارتفاع یا زمین خوردن شدید در ورزش) می تواند منجر به خراشیدگی یا فشردگی غضروف مفصلی شود.
از طریق جابجایی پاتلا
گاهی در صورت جابجایی پاتلا (زانو) قطعه ای از غضروف مفصلی سطح پاتلا خرد یا دچار شکستگی می شود.
شرایطی مانند استئوکندریت دیسکان (OCD)
این وضعیت به طور عمده در نوجوانان و جوانان دیده شده که در آن تکه کوچکی استخوان در زیر بخشی از غضروف مفصلی یک ضایعه ایجاد می کند.
این وضعیت نوعی آسیب تنشی پیشرونده محسوب شده و می تواند باعث ضعیف شدن غضروف و استخوان شود و گاهی نیز غضروف از استخوان زیر آن جدا می شود.
با برداشتن فشار می توان ضایعه OCD را بدون هیچ عواقب دیگری درمان کرد اما با فشار مکرر و مداوم این ضایعه بهبود نیافته و می تواند جدا و جابجا شده و منجر به قفل شدن و صدا دادن زانو شود.
ساییدگی و پارگی (OA)
روند پیری می تواند منجر به آسیب سطوح مفصل شود.
ساییدگی و پارگی غضروف مفصلی در افرادی با آسیب دیدگی قبلی زانو، افراد دارای مشاغل بسیار فیزیکی یا الگوهای حرکتی (بیومکانیک) که بر روی نواحی غضروف مفصل آن ها فشارهای اضافی وجود دارد زودتر ایجاد می شود.
آپوفیزیت
آپوفیزیت مربوط به رشد و فشار است و به دلیل برجستگی استخوان بر اثر کشش تاندون و یا آسیب دیدگی تاندون و استخوان مجاور بوجود می آید.
این بیماری در اطراف زانو، محل اتصال تاندون پاتلا در برجستگی تیبیا (بیماری اسگود شلاتر) یا پایین زانو شایع تر است.
چگونه بفهمم دچار آسیب غضروف مفصل زانو شده ام؟
متخصص فیزیوتراپی، پزشک یا جراح می تواند زانو را برای تشخیص دقیق علائم معاینه کرده در صورت لزوم احتمال دارد شما را برای تصویربرداری (به عنوان مثال اشعه ایکس، سونوگرافی یا MRI) ارجاع دهد.
علائم صدمات غضروف زانو اغلب شامل موارد زیر است:
صدمات منیسک
در پارگی های حاد، شخص به طور کلی حرکت خاصی که موجب آسیب دیدگی شده است را به خاطر دارد. این مشکل اغلب با احساس درد شدید و عدم توانایی در ادامه فعالیت همراه است.
همچنین ممکن است در پارگی های دژنراتیو حادثه خاصی رخ ندهد.
این آسیب ها با توجه به شدت پارگی منیسک اغلب با تورم خفیف تا متوسط، درد داخلی شدید مفاصل زانو هنگام راه رفتن، پیچاندن و چرخاندن، کاهش خمیدگی و صاف کردن زانو (قفل کردن)، صدا دادن یا احساس گرفتگی که می تواند دردناک یا بدون درد باشد همراه است.
همچنین احتمال دارد این مشکل در شب باعث ایجاد درد شود.
صدمات منیسک دسته سطلی یک نوع خاص (شدید) آسیب حاد منیسک است که در آن قسمت پاره شده جمع شده و درون مفصل گیر می کند. این مشکل منجر به قفل شدن زانو در یک موقعیت خاص می شود.
صدمات غضروف مفصلی
علائم بسته به محل آسیب زانو و همچنین شدت و نحوه وقوع آسیب متفاوت است.
موارد ناشی از تروما به خصوص هنگام تلاش برای تحمل وزن یا در موقعیت های مشترک به طور معمول بسیار دردناک هستند.
این صدمات غالباً با تورم و محدود شدن دامنه حرکتی همراه خواهند بود.
صدمات غضروف مفصلی که به دلیل OCD رخ می دهند می توانند علائم متغیری مانند لنگیدن بدلیل درد یا درد ناشی از فعالیت های ورزشی با تاثیر زیاد به همراه داشته باشد.
در صورت جدی تر بودن ضایعه OCD احتمال تورم، صدا دادن، به هم خوردن و محدودیت حرکات زانو وجود دارد.
نوع ساییدگی و پارگی (OA) صدمات غضروف مفصلی می تواند باعث بروز تدریجی علائم شود.
این آسیب ها به طور کلی با فعالیت طولانی مدت منجر به تورم و درد در قسمتی از زانو می شوند.
احتمال دارد زانو در شب درد داشته باشد یا پس از استراحت سفت شود. OA پیشرفته تر بسته به محل ساییدگی و پارگی می تواند در ظاهر زانو نیز تغییر ایجاد کند (به عنوان مثال پای پرانتزی یا کج شدن زانو).
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آرتروز زانو بخوانید.
فیزیوتراپی آسیب غضروف زانو
فیزیوتراپی نقش مهمی در مدیریت صدمات غضروف زانو دارد. درمان با توجه به نوع آسیب غضروفی فرد متفاوت خواهد بود.
درمان به طور معمول شامل تمریناتی برای بهبود خم و صاف کردن زانو، تمریناتی برای تقویت قدرت عضلات و هماهنگی موقعیت پاها و مشاوره درباره فعالیت عمومی و مدیریت درد است.
صدمات منیسک
مدیریت آسیب های منیسک در پارگی های حاد و دژنراتیو منیسک و همچنین نوع علائم فرد متفاوت است.
زانو در چند هفته اول پس از آسیب دیدگی حاد منیسک اغلب به طور کامل ملتهب است.
متخصص فیزیوتراپی می تواند با استفاده از راهکارهایی مانند استفاده از یخ، کاهش فعالیت و حرکات کششی ملایم به همراه تمرینات ساده بدون درد به جلوگیری از ضعف بیشتر عضلات کمک کند.
متخصص می تواند شما را در رابطه با برنامه توان بخشی تمرینی و بازیابی کامل و چشمگیر فعالیت نیز راهنمایی کند.
متخصص فیزیوتراپی در صورتی که زانو پس از پایان دوره التهاب اولیه علائم مکانیکی قابل توجهی (صدا همراه با درد، قفل شدن یا گرفتگی) داشته باشد احتمال دارد حتی با وجود برنامه طراحی شده فیزیوتراپی توصیه کند با پزشک ورزشی یا جراح ارتوپدی نیز مشورت کنید.
در مورد پارگی منیسک دسته سطلی برای بازیابی مجدد حرکت مفصل و حفظ منیسک، جراحی ترمیم اولیه منیسک لازم است. پس از این جراحی توانبخشی فیزیوتراپی برای به دست آوردن کامل قدرت و عملکرد زانو ضروری است.
صدمات غضروف مفصلی
فیزیوتراپی برای مدیریت آرتروز زانو توصیه می شود.
اغلب درباره صدمات غضروف مفصلی آسیب دیده نظر یک جراح زانو لازم است.
در صورت نیاز به عمل جراحی، فیزیوتراپی پس از عمل برای کمک به بازگشت کامل به حالت سابق و انجام ایمن فعالیت های قبلی بسیار مهم است.
در صورتی که آسیب غضروف عمدتاً در مفصل پاتلوفمورال (سطوح مفصلی در ناحیه زانو و شیار آن) باشد، فیزیوتراپی به طور کلی شامل تمریناتی برای تقویت ماهیچه های اطراف زانو، لگن و پایین پا و بهبود هماهنگی حرکت اندام می شود.
این امر به حرکت بهتر زانو در شیار خود، کاهش فشار در ناحیه آسیب دیده و به حداقل رساندن فرسودگی کمک می کند.
در ضایعات OCD با ثبات، متخصصان فیزیوتراپی می توانند برای اصلاح فعالیت و استراحت توصیه هایی کرده و همچنین برای حفظ قدرت و انعطاف پذیری زانو تمریناتی تجویز کنند.
این اقدامات برای بهبود غضروف و استخوان مهم است.
همچنین فیزیوتراپی در صورت وجود ضایعه ناپایدار OCD پس از عمل نقش مهمی در توانبخشی زانو خواهد داشت.
متخصص فیزیوتراپی می تواند به کودکان دارای آسیب بیش از حد (آپوفیزیت) که به طور معمول با فعالیت های مکرر عضلات متصل به غضروف رشد (آپوفیز) اتفاق می افتد در مدیریت فشار، اصلاح فعالیت، برنامه ورزشی، بستن و مشاوره درباره ماساژ کمک کند.
فیزیوتراپی تا چه اندازه برای درمان صدمات غضروف زانو مؤثراست؟
فیزیوتراپی برای صدمات منیسک
شواهد زیادی در رابطه با پارگی های منیسک دژنراتیو وجود دارد که نشان می دهد فیزیوتراپی، از جمله تمرینات خاص قدرتی و کنترل به اندازه عمل جراحی زانو(آرتروسکوپی) مؤثر است.
بر اساس بررسی یک مطالعه 12 هفته ای، در برنامه تمرینی برای کنترل قدرت زانو و کنترل عصبی عضلانی (پایداری و وضعیت پا) در مقایسه با آرتروسکوپی زانو (از جمله جدا کردن قسمت پاره شده از منیسک) طی دو سال هیچ تفاوتی در درد، عملکرد و کیفیت زندگی وجود ندارد.
سه ماه پس از شروع دوره در گروه ورزشی در مقایسه با گروه آرتروسکوپی در قدرت عضلات چهار سر ران پیشرفت مشاهده شده است.
بر اساس نتیجه گیری یک بررسی قابل توجه، درمان پارگی های منیسک دژنراتیو در مرحله اول باید غیر از عمل جراحی باشد.
این درمان شامل داروهای مسکن ساده (طبق توصیه پزشک معالج) و فیزیوتراپی به منظور بهبود مکانیک مفصل زانو و مدیریت درد است.
نشان داده شده است که این امر کمتر تهاجمی است. و با تاثیر یکسان نسبت به جراحی آرتروسکوپی خطرات کمتری به همراه دارد.
طبق توصیه این مطالعه، عمل آرتروسکوپی برای جدا کردن پارگی دژنراتیو منیسک باید تنها به عنوان آخرین راه حل برای افرادی که با برنامه ورزشی فیزیوتراپی جامع طراحی شده بهبودی نداشته اند استفاده شود.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی بعد از جراحی زانو
فیزیوتراپی برای OA زانو
بسیاری از مطالعات تأثیر فیزیوتراپی برای OA زانو را بررسی کرده و نتایج خوبی را نشان داده اند. می توانید درباره این موارد صفحه آرتروز زانو را مطالعه کنید.
در خانه چه کاری می توانم انجام دهم؟
پس از ارزیابی مفصل زانو برای برطرف کردن عوامل موثر در آسیب توسط متخصص فیزیوتراپی، پزشک عمومی و جراح، یک برنامه درمانی فردی خانگی طراحی می شود.
به طور کلی برنامه های مدیریت خانگی برای مبتلایان به آسیب های غضروفی شامل موارد زیر است:
— درک ماهیت وضعیت زانو از جمله میزان فعالیت در مقابل استراحت برای کمک به بهبودی و انتظارات در طول درمان و در آینده
— حفظ تحرک زانو که می تواند شامل تمرینات خم و صاف کردن زانو (بدون درد)، دوچرخه سواری یا انجام تمرین در استخر باشد.
— تقویت و حفظ قدرت ماهیچه هایی که از زانو پشتیبانی می کنند. (به خصوص عضلات چهار سر در قسمت جلوی ران). این کار براساس توصیه های متخصص فیزیوتراپی در خانه یا در یک سالن ورزشی انجام می شود.
متخصصان برنامه تمرینی که انجام آن برای زانو بی خطر، بدون درد، متناسب با نوع آسیب و سطح قدرت است را برای شما فراهم می کنند.
— بهبود قدرت و هماهنگی سایر ماهیچه هایی که به وضعیت زانو کمک می کنند.
این موارد معمولاً شامل تمریناتی است که با تمرکز بر روی تکنیک، عضلات گلوتئال (باسن) و ماهیچه های ران را هدف قرار می دهند.
— حفظ تناسب اندام عمومی که می تواند شامل فعالیت هایی از قبیل دوچرخه سواری، شنا یا پیاده روی بوده و نباید منجر به درد شوند.
— حرکات کششی: در صورت سفت بودن عضلات خاص و وارد شدن تنش بیشتر بر روی زانو ممکن است متخصص فیزیوتراپی تمرینات کششی خاصی را تجویز کند. یا تکنیک های ماساژ را به شما آموزش دهد.
— آموزش مجدد راه رفتن (تمرین راه رفتن): ممکن است برخی افراد با درد طولانی مدت زانو نحوه راه رفتن خود را تغییر دهند. این تغییر تقریباً بلافاصله پس از آسیب دیدگی زانو اتفاق می افتد (به دلیل درد، تورم و عدم اطمینان برای تحمل وزن). بنابراین آموزش مجدد راه رفتن معمولاً بخش ابتدایی درمان فیزیوتراپی خواهد بود.
متخصص فیزیوتراپی تمرینات راه رفتن خانگی را برای اصلاح نحوه راه رفتن به شما ارائه خواهد داد.
ممکن است متخصص فیزیوتراپی توصیه کند در شرایط خاص برای زانو از بسته های حرارتی یا یخ استفاده کنید.
— در برخی شرایط از بندها یا تکنیک های بستن زانو استفاده می شود.
متخصص فیزیوتراپی در صورت مناسب بودن این موارد برای زانو می تواند نحوه استفاده از آن ها در خانه را به شما آموزش دهد.
مدت زمان برای بهبودی
این زمان به نوع و شدت آسیب غضروف مفصلی زانو بستگی دارد.
علائم برخی افراد طی چند هفته یا چند ماه با درمان مناسب فیزیوتراپی کاهش یافته یا برطرف می شود. درحالی که مدیریت علائم زانو در برخی دیگر نیازمند درمان طولانی مدت است.
متخصص فیزیوتراپی می تواند درباره انتظارات مربوط به شرایط زانو و چگونگی فعالیت داشتن ایمن در طول این مدت به شما مشاورات خاص بدهد.
آن ها همچنین در صورتی که آسیب غضروف زانو به درمان فیزیوتراپی پاسخ نداده و یا آسیب دیدگی جدی تر باشد می توانند با شما درباره احتیاج به نظر پزشک ورزشی یا جراح صحبت کنند.
بیشتر بخوانید: تمرینات برای درد زانو و بهبود آسیب
برای تشخیص و درمان انواع آسیب های زانو از جمله آسیب غضروف زانو و شروع برنامه توانبخشی می توانید با کلینیک فیزیوتراپی یادمان و شماره های زیر تماس گرفته و نوبت دریافت کنید.
برای دریافت نوبت می توانید با شماره های 02188088541 – 02188074196 تماس بگیرید.
مطالب بسیار خوب و مفید بود
سلامت باشید