فلج صورت مشکلی ویران کننده است که زندگی فرد را کاملا به هم می ریزد. این مشکل روی غذا خوردن فرد، نوشیدن، ارتباط با سایرین و اعتماد به نفس فرد تاثیر می گذارد.
در بیماران با فلجی که تازه شروع شده، مشکلات عموما مربوط به طرز کار عصب های صورت، مثل ناتوانی در بستن کامل چشم، آویزان شدن پلک پایین، افتادگی ابرو، ناتوانی در خنده، افتادگی صورت، انسداد بینی و عدم تقارن لب پایین است.
در مورد بیمارانی که فلج صورت در آنها مدت زیادی ست وجود دارد، همه مشکلات مربوط به فلج کوتاه مدت را دارند به علاوه مشکلات سینکینزی.
در زیر لیستی از مشکلاتی که درمان می کنیم وجود دارد:
- فلج بلز
- بیماری مزمن گوش
- فلج مادرزادی صورت
- تومور عصب صورت
- ترومای سر
- بیماری لایم ( نوعی عفونت اسپیروکتی چند سیستمی)
- سایر اختلالات عفونی و التهابی یا متابولیک
- سندروم ملکرسون – روزنتال
- تومور پاروتید
- سندروم رمسی هانت
- تومور در جمجمه
- سینکینزی
سینکینزی
سینکینزی حرکت غیر نرمال یک قسمت صورت همراه با حرکات عادی طرف دیگر صورت است.
مثلاً وقتی فرد سعی می کند لبخند بزند، چشم ممکن است بسته شود یا وقتی فرد می خواهد چشم هایش را ببندد عضلات گردن سفت می شود.
سینکینزی بعد از هر نوع فلج صورت ممکن است رخ دهد و معمولاً سه تا شش ماه بعد به وجود می آید اما دو تا سه سال بعد از فلج باقی می ماند.
این بیماری منجر به مشکلات چشم، مشکل در غذا خوردن، صحبت کردن، انزوای اجتماعی و درد صورت می شود.
درمان پزشکی
درمان های پزشکی معمولاً سه ماه بعد از تراپی صورت برای بهبود سینکینزی انجام می شوند.
درمان با سم بوتولنیوم ( بوتاکس، دیسپورت و زئومین) و تزریق به عضله های درگیر شده صورت می گیرد.
این درمان وقتی با فیزیوتراپی همراه باشد منجر به بهبود علائم در اکثر موارد خواهد شد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی صورت احتمالا مهم ترین جنبه درمان صورت است. در این روش درمانی بیماران می توانند مغز را دوباره آموزش داده تا به کاهش تاثیر سینکینزی کمک کند.
علاوه بر آن، تکنیک هایی آموزش داده می شوند تا عدم تقارن، دفرمه شدن صورت و درد صورت کاهش یابد.
جراحی
جراحی برای آن هایی است که از دریافت بوتولنیوم خسته شده اند و مصمم اند تا از مزایای برش عضله درگیر شده یا شاخه شدن عصب بهره ببرند.
عمل هایی که هدف شان درمان سینکینزی است موارد زیر را در بر می گیرد:
پلاتیسمکتومی
پلاتیسما عضله ای بزرگ و صاف در گردن است که به سمت پایین فک کشیده شده است.
این عضله توسط عصب صورت کنترل شده و سینکینزی معمولاً در این نقطه رخ می دهد.
سینکینزی در این عضله منجر به کاهش توانایی بلند کردن گوشه دهان در زمانی می شود که فرد قصد دارد لبخند بزند چون پلاتیسما گوشه لب را بر خلاف حرکت عضلات لبخند پایین می کشد.
این مسئله ممکن است مرتبط با نواری برجسته در گردن و گردن درد حاصل از انقباضات مزمن عضله باشد.
در این عمل، بخشی از عضله یکی از چین های عمیق تر پایین گردن بریده می شود. این عمل معمولاً در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام می شود.
برش دپرسور(عضله پایین آورنده) لب پایین
عضلات متعددی هستند که سبب می شوند لب به پایین افتاده شود این عضلات ممکن است مسئول عدم تقارن در زمان لبخند یا صحبت باشند.
در اکثر موارد فلج صورت، وقتی لب پایین تقارن ندارد، عضلات پایین آورنده لب دیگر کنج لب را پایین نمی کشند.
در حالی که طرفی که فلج نیست شروع به پایین کشیده شدن می کند درست مثل قبل از فلج.
این عمل در بیمارستان و تحت بیهوشی کامل انجام می شود.
برش عصبی که منجر به بستن پی در پی چشم می شود
بسته شدن چشم ناشی از سینکینزی معمولاً با بوتولنیوم درمان می شود.
با این وجود اگر بیمار از این درمان خسته شود، عصبی که بسته شدن چشم را کنترل می کند می تواند بریده شود که در این صورت مشکل چشم بهبود می یابد.
توانبخشی، مداخلات و گزینه های درمانی
ما درمان ها، مداخلات و توانبخشی را به بخش های مختلف زیر تقسیم می کنیم:
- مشکل چشم و ابرو
- انسداد بینی
- عدم تقارن لب پایین
- عدم توانایی لبخند
- سینکینزی
مشکل چشم و ابرو
مشکلی که اغلب بیماران فلج صورت با آن مواجه هستند ناتوانی در انجام لبخند است.
مهم ترین دغدغه، عدم توانایی در بستن کامل چشم است که منجر به خشکی چشم، سایش قرنیه و حتی کوری می شود.
باید به محض شروع فلج، محافظت از چشم شروع شود که شامل ریختن قطره به چشم چند بار در روز، مالیدن پماد چشمی، محفظه مرطوب ( محافظی شفاف که چشم را پوشانده و محافظت می کند) است.
درمان عدم توانایی در بستن کامل چشم عموماً از طریق جا گذاری وزنه پلاتینی در پلک بالایی است.
جاذبه باعث می شود پلک پایین کشیده شده و چشم بسته شود. این عمل باید در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام شود.
چشم هم ممکن است نیازمند درمان با آویزان شدن پلک پایین باشد. سفت کردن پلک پایین هم عملی است که باید در بیمارستان و تحت بیهوشی کامل انجام شود.
ابرو و و پلک هم احتمالا مشکل زا باشند چون جلوی دید را گرفته و مرتبط با دفرمه شدن های متعدد صورت و عدم تقارن است.
انسداد بینی
انسداد بینی در بیماران فلج مغزی بسیار شایع است. یک راه جهت تعیین قطعی انسداد بینی آن است که فرد اگر گونه صورت که در سمت دیگر قرار داده شده را بکشد، بینی باز می شود.
اگر این کار باعث تنفس بهتر شد، عمل جهت باز شدن بینی انجام خواهد گرفت.
درمان انسداد بینی معمولا با بررسی کامل بینی و گشتن دنبال هر گونه مشکلی که توسط فلج صورت بدتر شده مثل انحراف بینی، هایپرتروفی مارپیچ یا افتادگی دریچه داخلی بینی صورت می گیرد.
اگر انسداد بینی به وجود بیاید بیمار اغلب با قطره نمک یا اسپری استروئید برای کاهش هرگونه ورم یا ساخت پوسته در بینی درمان را شروع می کند.
اگر این ها مفید واقع نشدند یا اگر دفرمه بودن آناتومیک، پتانسیل درمان با این روش ها را ندارد مداخلات جراحی سبب تنفس بهتر از طریق بینی می شود.
عدم تقارن لب پایین
عدم تقارن لب پایین در فلج صورت بسیار شایع است. عضلات متعددی هستند که باعث پایین افتادن لب پایین می شوند.
این عضلات مسئول تقارن در زمان خنده یا صحبت هستند.
در اکثر موارد فلج مغزی، وقتی تقارن باعث نگرانی می شود که عضله پایین آورنده لب گوشه لب را دیگر پایین نمی کشد در حالی که طرف سالم صورت به پایین کشیده شدن ادامه می دهد درست مثل قبل از بروز فلج.
این امر منجر به عدم تقارن لب پایین خواهد شد. عضله پایین آورنده فعال برش زده می شود تا تقارن ایجاد شود.
ناتوانی در لبخند زدن
ناتوانی در لبخند زدن یکی از عذاب آور ترین عناصر فلج صورت است. درمان این مشکل شامل فیزیوتراپی و بوتولینوم تراپی است.
عمل جراحی جهت برگرداندن توانایی لبخند زدن
انتقال بافت آزاد
این عمل شامل کاشت عضله و رگ مرتبط با آن و رگ ها و عصب ها ( از پا گرفته می شود) در صورت است تا جایگزین عضله از کار افتاده صورت شود.
این عمل در یک یا دو مرحله انجام می شود و شامل انتقال پیوند عصب از پا به صورت است تا عضله را به عصب سالم صورت وصل کرده و لبخندی دائم و با تقارن به وجود بیاید.
این جراحی در بیمارستان و تحت بیهوشی کامل انجام شده و نیازمند ۵ تا ۷ روز استراحت در بیمارستان است.
پیوند عصب
این عمل شامل انتقال عصب از پا، دست یا گردن به صورت و عصب فلج شده است. این عمل منجر به لبخند متقارن در بسیاری از بیماران می شود.
تکنیک های انتقال عصب
اگر بخشی از عصب صورت که وارد عضلات می شود هنوز کار می کند، بسیار مفید است چون عصبی از عضلات صورت یا عصبی که حرکات زبان را کنترل می کند، به آن عصب سالم صورت منتقل شده منجر به نتایج خوبی در بازیابی توانایی لبخند می شود.
تکنیک های انتقال عضله
در مواردی که ساختمان عضلانی صورت و انتقال بافتی آزاد انجام پذیر نیستند یکی از عضلات مرتبط با جویدن (که به عصب صورت وصل نیست) منتقل می شود تا عملکرد های صورت بازیابی شوند.
عمل های استاتیک
این عمل ها منجر به بهبود تقارن صورت می شوند و شامل لیفت صورت، لیفت ابرو، سوسپانسیون بافت صورت یا بخیه است.
کلینیک یادمان مرکزی چند تخصصی است که چندین درمان مختلف برای بیماران دارای اختلالات عصبی صورت را ارائه می دهد. این خدمات شامل درمان فلج صورت، سینکینزی صورت (حرکات غیر نرمال صورت بعد از فلج) تروما و تومور می شود.
شماره های تماس کلینیک فیزیوتراپی یادمان : 02188088541 / 02188074196
آدرس و اطلاعات تماس کلینیک فیزیوتراپی یادمان
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی در منزل